Özlem ERMİŞ BEYHAN
Türkiye ekonomisi orta gelir tuzağına sıkışmış, ihracatında yüksek teknolojinin payını artıramazken, kısa vadede dijital dönüşümle sadece verimlilik artışından 270 milyar dolar seviyesinde bir gelir artışı sağlama potansiyeline sahip.
Rakam, yıllık toplam ihracatımızın dahi üzerinde. Yapılması gerekenleri ise Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) ve Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD), “Türkiye’nin 2. Yüzyılında Yüksek Teknoloji İçin Eylem Çağrısı” adlı bir rapor ile kamuoyuna duyurdu.
TÜSİAD Başkanı Orhan Turan, konunun en üst seviyede sahiplenilmesi gerektiğini vurgularken, sivil toplum-iş dünyası ve kamunun bir araya gelerek koordinasyon içinde bu sorunun çözülmesi gerektiğini söyledi.
OECD’de en dipteyiz
Sorun; teknolojik atılımda Türkiye’nin dünya sıralamasındaki yeri:
-Türkiye 50 milyar dolarlık dijital ekonomi büyüklüğü ile verisi olan 18 G20 ülkesi arasında sonuncu sırada.
-Türkiye’de dijital ekonomi, ülke ekonomisinin yüzde 6’sı. Bu oran ABD, Almanya ve Birleşik Krallık’ta yüzde 65.
-Polonya’nın 4’üncü, Çekya’nın 2’nci olduğu Avrupa ülkeleri teknik yetkinlik karşılaştırmasında Türkiye’nin sıralaması: 33. TÜSİAD Başkanı, yüksek teknoloji atılımını gerçekleştirmeden Türkiye ekonomisinde kişi başına geliri 25 bin dolara ulaştırmanın imkanı olmadığını vurguladı. Turan, doğru adımlar atılmaz, kök nedene ulaşılmazsa sorunun çözülemeyeceğini belirtti ve ekledi:
Rakip Vietnam olmamalı, üzülüyorum
“Bizim uçuk, aykırı, itiraz eden öğrenciler yetiştiren bir eğitim sistemini mutlaka ama mutlaka hayata geçirmemiz gerek. Nitelikli insan kaynağını da Türkiye’ye çekmeyi bilmemiz lazım.
Şimdi Kore bitti, Vietnam örneği veriliyor; Vietnam’ın milli geliri 450 milyar dolar. Üzülüyorum, gerçekten üzülüyorum. Biz 250 milyar diye övünüyoruz ama ithalatımıza bakmıyoruz.
Bizim rakibimiz Vietnam değil Fransa olmalı.” TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı Levent Kızıltan da yaptığı konuşmada, yüksek teknoloji konusunda koordineli bir şekilde eyleme geçmek gerektiğini vurgulayarak, “Türkiye karşılıksız teşvik veren ilk 5 ülke arasında yer alıyor. Ancak bu teşviğin yarattığı Ar-Ge ve inovasyona baktığımızda aynı grafiği göremiyoruz. Büyük bir çelişki var.
Teşvik ve yatırım sistemlerimizde sorun var” dedi. Üniversitelerin sayısını değil niteliğini artırmanın öneminin altını çizen TÜBİSAD Başkanı, ancak bu şekilde dijital dönüşümde ihtiyaç duyulan insan kaynağının sağlanacağını söyledi.
TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyeleri ve Dijital Türkiye Yuvarlak Masası Eş Başkanları Perihan İnci Türkiye 2030 yılına kadar gerekli adımları atarsa dijital dönüşümle sağlayacağı 270 milyar dolarlık verimlilik artışının sadece bir başlangıç olacağını, bu sürecin ekonominin bir üst lige geçmesini sağlayacağını vurguladı. İnci, “Dijitalleşme treninde son vagona atlamama şansımız yok. Un var, şeker var, helvayı da yapacağız” ifadesini kullandı.
Veride kıskanç aşık olmayalım
TÜBİSAD Yönetim Kurulu Üyesi Serdar Urçar da bu noktada teşviklerin verimli kullanılmasının önemini vurgulayarak, “Teşvikler var ama yatırımın geri dönüşünde istenen yerde değiliz. Teknoloji Bakanlığı kurulmalı ve teşvikler bir finansal araç gibi yönetilmeli” dedi.
Urçar regülasyonların çevik hale getirilmesinin startup’ların gelişmesine uygun bir iklim yaratacağını oysa kamunun hiçbir veriyi paylaşmadığı bir ortamda gelişimin mümkün olmadığını söyledi. Urçar, “Anonimleştirilen veri paylaşılabilmeli. Veride kıskanç aşık gibi olmamalı, ya benimsin ya da yoksun dememeliyiz” saptaması yaptı.
İşte 18 maddelik eylem listesi: Türkiye Teknoloji Geliştirme Bankası kurulmalı
1- Türkiye Dijital Ekonomi Strateji ve Eylem Planı hazırlanmalı, sahiplendirilmeli ve izlenmeli.
2 -‘Türkiye Teknoloji Geliştirme Bankası’ kurulmalı.
3-Dijital girişimler için mevcut fonların büyümesini sağlayacak ve etkisini artıracak inisiyatifler hayata geçirilmeli.
4-Dijital dönüşümün tamamlanmasını sağlayacak teşvik ve destek mekanizmaları yeniden yapılandırılmalı.
5- Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nun (KVKK) Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü’ne (GDPR) uyum çalışmaları hızlandırılmalı, veri paylaşımını ilgilendiren mevzuat önceliklendirilmeli.
6-Platformlar ve Platform Paydaşları KOBİ’lerin ortak çıkarına olacak düzenlemeler yapılmalı.
7- Yüksek teknoloji temelli kümelenmeler oluşturulmalı.
8- Dijitalleşme ve yeni teknoloji alanlarında çalışan araştırma enstitülerinin sayısı kamu ve özel sektör desteğiyle artırılmalı.
9- Organize sanayi bölgeleri öncülüğünde “Dijital Dönüşüm Programları” oluşturulmalı ve hızlıca hayata geçirilmeli.
10 -Risk değerlendirme ve önleyici faaliyetler için yeni nesil teknolojilerden yararlanılmalı, dijital altyapı güçlendirilmeli ve güvenliği sağlanmalı.
11- Kriz yönetimi için yeni nesil veri kaynaklarının kullanımı yapılandırılmalı, yeni kriz yönetimi uygulamaları geliştirilmeli ve toplum içinde yaygınlaştırılmalı.
12- Desteklerin etkin dağıtımı ve kriz sonrası iyileşme süreci için dijital platfomlar geliştirilmeli.
13-Teknopark avantajları teknoloji üreten ve ArGe yapan şirketlerin tamamı için Türkiye genelinde yaygınlaştırılmalı.
14- Kamu ve yerel yönetimlerce toplanan veri anonimleştirilerek, yapay zekâ ve yeni nesil teknoloji geliştirme amaçlı kullanıma açılmalı.
15-Genişbant yatırımları ve yeni nesil iletişim teknolojisi çalışmaları hızlandırılmalı.
16- Temel seviye teknoloji yetkinliği genç nesilde yaygınlaştırılmalı, yeni nesil teknoloji odaklı eğitime ve teknoloji araçlarına erişim kolaylaştırılmalı.
17- Mevcut iş gücünü teknoloji çalışanına dönüştürecek veya temel seviye dijital okuryazarlık kazandıracak programlar tasarlanmalı.
18 -Uluslararası deneyimi ve iş gücünü Türkiye’ye taşıyacak inisiyatifler hayata geçirilmeli.
Tüm siyasilerden randevu isteyecek
Deloitte Digital’in içerik desteği sağladığı raporda 18 eylem çağrısına yer verildi. TÜSİAD Başkanı Orhan Turan, seçimler öncesinde tüm siyasi liderlerden randevu talep edeceklerini ve hazırlanan bu raporun sunumunu yapacaklarını açıkladı. Turan, dijital dönüşüm sürecinin en tepeden sahiplenilmesi gerektiğini ve ülkenin “tek bir teknopark” gibi yönetilmesinin önemine vurgu yaptı.
