Investing.com – TCMB, 25 Temmuz PPK toplantısı özetini yayınladı. PPK özetinde enflasyondaki düşüşte besin yıllık enflasyonunun zerzevat eserlerindeki görünüme bağlı olarak düşen işlenmemiş besin fiyatları öncülüğünde düşmesi , güç fiyatları ve kurdaki gerilemenin de dayanak sağladığı belirtildi.
Küresel iktisadi faaliyetin zayıflaması ve enflasyona dair aşağı istikametli risklerin belirginleşmesiyle gelişmiş ülke merkez bankalarının genişleyici para siyaseti adımları atma mümkünlüğü güçlendiğini ve bunun gelişen piyasalara olumlu yansıyacağı belirtildi.
PPK özetinde ‘’ Yılın ikinci çeyreğinde Türkiye ülke risk primi, yurt içi belirsizliklerin ve jeopolitik faktörlerin tesiriyle öteki gelişmekte olan ülkelerden olumsuz istikamette ayrışmıştır. Lakin, belirsizliklerin azalması, global finansal şartlara ait görünümün güzelleşmesi, sıkı nakdî duruş ve makroekonomik göstergelerdeki güzelleşmeye bağlı olarak Haziran ayı ortalarından itibaren ülke risk primi süratle gerilemiş ve finansal piyasalardaki oynaklık azalmıştır. Öte yandan, ülke risk primi ve kur oynaklığının yüksek düzeylerde seyretmeye devam etmesi ve süregelen global belirsizlikler ile jeopolitik riskler orta vadeli enflasyon görünümü üzerindeki üst istikametli riskleri canlı tutmaktadır’’ sözüne yer verildi.
PPK Özeti:
Tüketici fiyatları Haziran ayında yataya yakın seyrederek yüzde 0,03 oranında artmış ve yıllık enflasyon 2,99 puan düşerek yüzde 15,72’ye gerilemiştir. Bu devirde yıllık enflasyon, besin kümesinde daha bariz olmakla birlikte, alt kalemler genelinde düşmüştür. Besin yıllık enflasyonu, zerzevat eserlerindeki görünüme bağlı olarak düşen işlenmemiş besin fiyatları öncülüğünde azalmıştır. Güç fiyatları gerileyerek tüketici enflasyonuna olumlu katkı vermiştir. İç talep gelişmeleri ve nakdî sıkılaştırmanın tesirlerinin yanı sıra kurdaki birikimli paha kaybı tesirlerinin zayıflaması çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki yavaşlamayı desteklemiştir.
Besin ve alkolsüz içecekler kümesi yıllık enflasyonu Haziran ayında 9,24 puan düşerek yüzde 19,20’ye gerilemiştir. İşlenmemiş besin kümesi enflasyonu, zerzevat fiyatlarına bağlı olarak, yüzde 15,31’e gerileyerek tüketici enflasyonundaki yavaşlamanın ana belirleyicisi olmuştur. İşlenmiş besin kümesinde ise fiyatlar, maliyet artışlarının gecikmeli yansımasına bağlı olarak, Haziran ayında da yüksek bir oranda artmış ve bu kümede yıllık enflasyon yükselmiştir.
Enerji kümesi fiyatları Haziran ayında yüzde 1,04 oranında gerilemiştir. Bu gelişmede şebeke suyu fiyatlarındaki düşüş ile döviz kuru gelişmeleri ve petrol fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak düşen akaryakıt fiyatları tesirli olmuştur. Temmuz ayında elektrik fiyatlarındaki ayarlamaya bağlı olarak güç kümesi yıllık enflasyonunda yükseliş beklenmektedir.
Haziran ayında temel mal kümesi yıllık enflasyonu 1,80 puanlık düşüşle yüzde 14,79 olarak gerçekleşmiş; bu düşüşe tüm alt kümeler takviye vermeye devam etmiştir. Bu devirde güçlü mal kümesinde araba fiyatlarındaki yükselişe rağmen başka alt kalemlerin tesiriyle ölçülü bir fiyat artışı izlenirken, giysi kümesinde fiyat değişimi mevsimsel ortalamaların altında gerçekleşmeye devam etmiştir. Bir evvelki yıldan gelen yüksek baz tesirinin yanı sıra yakın periyottaki döviz kuru gelişmelerinin ve iç talepteki zayıf seyrin temel mal enflasyonundaki düşüşü desteklediği bedellendirilmektedir. Öte yandan, Temmuz ayında, mobilya, beyaz eşya ve araba bölümlerindeki süreksiz vergi indirimlerinin sona ermesine bağlı olarak temel mal kümesi yıllık enflasyonunda süreksiz bir yükseliş gözlenmesi beklenmektedir.
Hizmet kümesi fiyatları Haziran ayında yüzde 1,65 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,23 puan gerileyerek yüzde 14,92 olmuştur. Yıllık enflasyon haberleşme ve öteki hizmetler kümesinde gerilerken, öbür alt kalemlerde artış göstermiştir. Bu periyotta, lokanta-otel kümesinde turizmdeki canlılığa da bağlı olarak gerek yemek hizmetleri gerekse konaklama hizmetlerinde yüksek fiyat artışları izlenmiştir. Ulaştırma kümesi enflasyonundaki yükselişte karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatı fiyatları öne çıkmıştır. Hizmet kümesi ana eğiliminde ise güçlü seyreden turizm talebi kaynaklı olarak bir ölçü yükseliş izlenmiştir. Bu devirde, iç talepteki zayıf seyrin hizmet enflasyonu üzerindeki düşürücü tesirinin; canlı seyreden turizm, kimi kalemlerdeki birikimli maliyet artışları, gerçek ünite işgücü maliyetleri ve geçmiş enflasyona endeksleme eğilimine bağlı olarak sınırlandığı bedellendirilmektedir.
Enflasyonu Etkileyen Unsurlar
Son devirde açıklanan bilgiler iktisadi faaliyetin ölçülü bir toparlanma eğilimi sergilediğini göstermektedir. Sanayi üretimi Mayıs ayında bir evvelki aya nazaran artış kaydetmiş, Nisan-Mayıs devrinde bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 1,7 oranında yükselerek toparlanma eğilimini sürdürmüştür. Bu görünüm, son devirde sanayi üretimindeki artışı destekleyen başka ulaşım araçları kesimi dışlandığında da korunmaktadır. Nisan-Mayıs aylarında anket datalarında gözlenen olumsuz görünüm Haziran ayında yerini güzelleşmeye bırakmıştır. Böylece imalat sanayi kapasite kullanım oranı ve PMI-üretim üzere anket göstergeleri ikinci çeyrekte artış sergilemiştir. Başka yandan, hizmetler dalı faaliyetinde de toparlanma gözlenirken, inşaat kesimindeki zayıf seyir devam etmektedir.
Küresel büyüme görünümündeki zayıflamaya karşın rekabet gücündeki gelişmelerin tesiriyle mal ve hizmet ihracatı artış eğilimini sürdürmekte, bilhassa turizmdeki güçlü seyir direkt ve kontaklı kesimler kanalıyla iktisadi faaliyeti desteklemektedir. Son periyotta başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere global büyüme görünümüne ait kısmi yavaşlama sinyallerine karşın dış talep nispeten gücünü korumaktadır. Nisan-Mayıs devrinde Avrupa Birliği bölgesine yapılan ihracat ölçüsündeki kısmi yavaşlamaya karşın, öbür bölgelerdeki güçlü performans sonucunda mevsimsellikten arındırılmış altın hariç ihracat ölçü endeksi bir evvelki çeyreğe kıyasla yükselişini sürdürmüştür. Tıpkı periyotta yabancı ziyaretçi sayısı ile seyahat ve nakliyat gelirlerindeki güçlü artış eğilimi de korunmuş ve hizmet ihracatının da büyümeye takviyesi devam etmiştir. Turizmdeki güçlü seyrin, başta giysi olmak üzere dayanıksız tüketim malları üretimi ve nakliyecilik hizmetleri üzere dallar kanalıyla iktisada yayılımı, işgücü ve kredi piyasaları görünümüne bağlı olarak yurt içi yerleşik talebindeki zayıf seyri kısmen telafi etmektedir.
Büyüme kompozisyonu dış dengeyi olumlu etkilemektedir. Yurt içi talepteki yavaşlamaya bağlı olarak firmaların dış piyasalara yönelme eğilimi ve pazar çeşitlendirme esnekliği mal ihracatını desteklemekte; gecikmeli döviz kuru tesirleri, krediler ve iktisadi faaliyetteki ölçülü seyir ithalat talebini sınırlamakta; turizmdeki güçlü seyirle birlikte dış istikrardaki güzelleşme süratli bir formda devam etmektedir. Bu doğrultuda, cari süreçler istikrarındaki güzelleşme eğiliminin sürmesi beklenmektedir.
İşgücü piyasası dataları nispeten zayıf seyretmektedir. 2019 yılının Nisan devri datalarına nazaran tarım dışı istihdam yatay seyrederken tarım dışı işsizlik oranındaki artış durmuştur. İstihdamın sektörel kompozisyonu incelendiğinde, bir evvelki periyoda kıyasla, sanayi istihdamında artış görülürken, hizmet bölümlerinde istihdam sonlu oranda azalmış, inşaat kesimindeki istihdam kayıpları devam etmiştir.
Özetle, önümüzdeki periyotta net ihracatın büyümeye katkısını sürdüreceği; enflasyondaki düşüş eğilimi ve finansal şartlardaki kısmi güzelleşmeyle birlikte iktisattaki kademeli toparlanmanın devam edeceği öngörülmektedir. Bu görünüm altında toplam talep şartlarının ise enflasyona düşüş taraflı katkısını sürdürmesi beklenmektedir.
Para Siyaseti ve Riskler
Jeopolitik gelişmelerin yanı sıra, global iktisadi faaliyet görünümüne yönelik devam eden belirsizlikler, gerek sermaye akımları gerekse dış ticaret kanalıyla büyüme üzerinde aşağı istikametli risk oluşturmaktadır. ABD ile Çin ortasındaki ticaret tansiyonunun devam etmesi, Brexit’e ait politik belirsizlikler ve Orta Doğu kaynaklı jeopolitik gelişmeler global iktisat siyasetleri üzerindeki belirsizliğin yüksek seyretmesine ve global finansal piyasalardaki kırılganlıkların sürmesine neden olmaktadır. Kelam konusu ögeler, global ekonomik aktivite üzerindeki aşağı istikametli riskleri canlı tutmaktadır.
Ham petrol fiyatlarının önümüzdeki devir seyrine ait aşağı taraflı risklerin belirginleştiği bedellendirilmektedir. Temmuz ayında OPEC’in üretimi kısma kararını uzattığını açıklaması, jeopolitik problemlerin global ölçekte devam etmesi ve ABD kaya petrolü üretiminde yavaşlamanın devam etmesine rağmen; global ticaretin seyrine dair yüksek belirsizlik ve global ekonomik aktivitedeki olumsuz görünüme bağlı olarak ham petrol fiyatları üzerindeki aşağı istikametli riskler yük kazanmıştır. Buna ilaveten, gelişmiş ülkelerde sıkılaşan işgücü piyasalarına paralel olarak artan fiyatlara rağmen enflasyon oranları ölçülü seyrini müdafaaya devam etmektedir. Bu gelişmeler çerçevesinde, global büyüme görünümüne paralel olarak global enflasyona ait aşağı taraflı risklerin de öne çıktığı bedellendirilmektedir.
Yakın devirde global iktisadi faaliyetin zayıflaması ve enflasyona dair aşağı taraflı risklerin belirginleşmesiyle gelişmiş ülke merkez bankalarının genişleyici para siyaseti adımları atma mümkünlüğü güçlenmiştir. Bu durum, gelişmekte olan ülke finansal varlıklarına yönelik talebi ve risk iştahını desteklemek suretiyle kelam konusu ülke kümesine yönelen portföy akımları üzerinde üst istikametli bir risk ögesi oluşturmaktadır. Öte yandan, korumacılık tedbirleri ve global iktisat siyasetlerine dair öteki belirsizlikler gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımları üzerinde aşağı taraflı risk ögeleri olarak öne çıkmaktadır. Kelam konusu ögelerin gerek sermaye akımları gerekse dış ticaret kanalıyla yurt içi iktisadi faaliyet ve finansal piyasalar üzerinde oluşturabileceği tesirler yakından takip edilmektedir.
Yılın ikinci çeyreğinde Türkiye ülke risk primi, yurt içi belirsizliklerin ve jeopolitik faktörlerin tesiriyle öteki gelişmekte olan ülkelerden olumsuz tarafta ayrışmıştır. Lakin, belirsizliklerin azalması, global finansal şartlara ait görünümün uygunlaşması, sıkı mali duruş ve makroekonomik göstergelerdeki güzelleşmeye bağlı olarak Haziran ayı ortalarından itibaren ülke risk primi süratle gerilemiş ve finansal piyasalardaki oynaklık azalmıştır. Öte yandan, ülke risk primi ve kur oynaklığının yüksek düzeylerde seyretmeye devam etmesi ve süregelen global belirsizlikler ile jeopolitik riskler orta vadeli enflasyon görünümü üzerindeki üst istikametli riskleri canlı tutmaktadır.
2019 yılı ikinci çeyreğinde, bankaların yurt içi fonlama şartları sıkılaşmış, bankalar Türk lirası fonlama maliyetlerindeki artışı kredi faizlerine yansıtmıştır. Bu gelişmelere ve genel ekonomik görünüme ait beklentilere bağlı olarak bu devirde kredi büyüme suratları gerilemiştir. Önümüzdeki devirde, para siyaseti sıkılık derecesinin azaltılması ve destekleyici kredi paketlerinin uygulamaya konulması, kredi şartlarında ve kredi talebinde olağanlaşmaya takviye olacak ögeler olarak görülmektedir. Kredi şartlarındaki olağanlaşmanın suratı, kapsamı ve sürdürülebilirliği iktisadi faaliyet görünümü açısından değerli olacaktır.
İç talep şartlarının enflasyon üzerindeki sınırlayıcı tesirine rağmen, enflasyon beklentilerinin bulunduğu düzeyler önümüzdeki periyotta enflasyon görünümü üzerinde üst istikametli risk oluşturmaya devam etmektedir. Enflasyon ve döviz kuru beklentilerinin çıpalanması, içinde bulunduğumuz periyotta para siyasetinin aktifliği açısından kritik değer taşımaktadır.
Gıda fiyatlarının seyri, enflasyonun kısa vadeli görünümü üzerinde tesirli olabilecek risk ögelerinden biridir. Birikmiş maliyet baskıları işlenmiş besin fiyatları üzerindeki üst istikametli riskleri canlı tutmakta, dönemsel tesirlerle yemek hizmetleri fiyatları üzerinde ek baskı oluşturabileceği kıymetlendirilmektedir. Öte yandan, işlenmemiş besin kümesinde, hava şartlarına bağlı olarak artan zerzevat arzıyla birlikte gözlenen düzeltmenin önümüzdeki devir seyrine bağlı olarak işlenmemiş besin enflasyonuna ait öngörüler aşağı istikametli güncellenebilecektir. Bu gelişmeler ışığında, besin fiyatlarının seyrinin enflasyonun kısa vadeli görünümü üzerinde oluşturabileceği risklerin istikrarlı olduğu kıymetlendirilmektedir.
Enflasyon görünümündeki güzelleşme devam etmektedir. Yılın ikinci çeyreğinde enflasyon işlenmemiş besin ve güç fiyatlarındaki yavaşlamanın da katkısıyla bariz bir düşüş sergilemiştir. İç talep gelişmeleri ve mali sıkılaştırmanın tesirleri enflasyondaki düşüşü desteklemektedir. Enflasyonun ana eğilimine dair göstergeler, arz taraflı faktörler ve ithalat fiyatları enflasyon görünümünü olumlu etkilemektedir. Bu gelişmelere bağlı olarak, enflasyon varsayımları yıl sonu prestijiyle Nisan Enflasyon Raporu’na nazaran bir ölçü aşağı taraflı güncellenmiştir. Bu çerçevede Şura, enflasyon görünümünü etkileyen tüm ögeleri dikkate alarak, siyaset faizinin 425 baz puan indirilmesine karar vermiştir.
Kurul, enflasyondaki düşüş sürecinin devamlılığının, ülke risk priminin gerilemesi, uzun vadeli faizlerin aşağı gelmesi ve iktisattaki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük değer taşıdığını kıymetlendirmektedir. Enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu biçimde gerçekleşmesi için para siyasetindeki temkinli duruşun sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, mali sıkılığın seviyesi ana eğilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düşüşün sürekliliğini sağlayacak halde belirlenecektir. Merkez Bankası fiyat istikrarı ve finansal istikrar gayeleri doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir.
Kurul, son devirde ülke risk priminde görülen kademeli güzelleşmenin önümüzdeki periyotta de devam edeceğine dair değerlendirmesini korumaktadır. Merkez Bankası başta enflasyon ve iktisadi faaliyet olmak üzere tüm makroekonomik göstergeleri dikkate alarak elindeki bütün araçları fiyat istikrarı ve finansal istikrar gayeleri doğrultusunda kullanmaya devam edecektir. Para siyaseti aktifliğinin desteklenmesi ve mümkün enflasyon-büyüme ödünleşiminin asgariye indirilmesi açısından makro finansal siyasetlerin finansal oynaklık ve risk primini düşürmeye odaklı bir halde belirlenmesi ve maliye siyasetinin öngörülebilirliğinin güçlendirilmeye devam edilmesi kritik ehemmiyet arz etmektedir.
Para siyaseti duruşu oluşturulurken, maliye siyasetine dair temel alınan görünüm fiyat istikrarı ve makroekonomik dengelenmeye odaklı, para siyasetiyle eşgüdüm arz eden bir siyaset duruşu içermektedir. Bu doğrultuda, yönetilen/yönlendirilen fiyat ve vergi ayarlamalarının geçmiş enflasyona endeksleme davranışının azaltılmasına yardımcı olacak formda belirleneceği varsayılmıştır. Maliye siyasetinin kelam konusu çerçeveden besbelli olarak sapması ve bu durumun orta vadeli enflasyon görünümünü olumsuz etkilemesi halinde para siyaseti duruşunun da güncellenmesi kelam konusu olabilecektir.
Para siyaseti ve maliye siyaseti ortasında kuvvetlendirilen eşgüdümün daima ve sistematik bir yapıya dönüştürülmesi tarafında yürütülmekte olan ortak uğraşların fiyat istikrarını sağlamaya katkıda bulunması beklenmektedir. Bunun yanı sıra, enflasyondaki katılık ve oynaklıkları azaltacak yapısal adımlara devam edilmesi fiyat istikrarına ve münasebetiyle toplumsal refaha olumlu katkıda bulunacaktır.
