Özlem ERMİŞ BEYHAN
Türkiye’de halka açık şirketlerde kadın yönetim kurulu üyesi oranı 2022 sonu itibarıyla sadece yüzde 17.5 seviyesinde. Bu oran, önceki yılki yüzde 15.3’ün üzerinde olsa da global ortalama olan yüzde 20’nin ve Avrupa Birliği ülkelerindeki yüzde 30.6 ortalamasının altında.
Halka Açık Şirketlerde Kadın Direktörler Raporu 2022’ye göre halka açık şirketlerimizin yüzde 33.3’ünü sadece erkeklerden oluşmuş yönetim kurulları yönetiyor. BIST100 şirketleri içinde 21’i, tamamı erkeklerden oluşan yönetim kurulları tarafından yönetiliyor.
Bu sayı 2021 yılında 26’ydı. Rapor, Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu (CGFT) tarafından Egon Zehnder ile birlikte hazırlandı. Şirketlerin yönetim kurullarını kadın direktörler aracılığıyla güçlendirmeyi amaçlayan “Bağımsız Kadın Direktörler Projesi” kapsamında hazırlanan Halka Açık Şirketlerde Kadın Direktörler Raporu ile 2012’den beri yönetim kurullarındaki kadın sayısındaki gelişime ışık tutuyor.
Rapora göre yönetim kurulunda kadın olan şirketlerin oranı son 10 yılda yüzde 10’dan 7.5 puanlık artış gösterdi. Rapora göre 2021’de BIST’e kayıtlı olan 475 şirketin pay sahipleri 2022 yılı genel kurullarında yönetim kurullarına 3 bin 211 direktör atadı. Bu direktörlerin yüzde 32,6’sını bağımsız yönetim kurulu üyeleri oluşturdu.
Kadın üye oranı ise toplamda yüzde 16,7’den 17,5’e yükseldi. 2022’de halka açık 475 şirketin 158’inin yönetim kurullarının tamamı erkeklerden oluşurken, BIST-100 içinde 21 şirket hala tamamı erkeklerden oluşan kurulları tarafından yönetiliyor. Tüm BIST şirketlerinin sadece 41’inin yönetim kurulu başkanı kadın. Sadece 25 şirketin yönetim kurulunda kadın CEO’su bulunuyor. Bu oran BIST şirketleri içinde sadece yüzde 5.3’e karşılık geliyor.
İnsan hakları ve eril restorasyon
Raporda, kadına yönelik şiddetteki artışa da vurgu yapılarak şöyle denildi: “2022’de Türkiye’nin Cinsiyet Eşitliği notunda iyileşme olmadı. Türkiye listede bu yıl daha az ülke kapsandığı için sıralamada 130’dan 124’e yükseldi. 2022’de kadına şiddet artarak devam etti.
Kadın cinayetleri ve şüpheli kadın ölümleri 579’e yükseldi. 16 kadın iş yerinde öldürüldü. Rakamlar, 2020’den bu yana cinsiyete dayalı şiddette artışı gösteriyor. Şirketlerin yönetim kurullarında kadınların konumu şirketlerin faaliyet gösterdiği daha geniş bağlamla yakından ilgilidir. İnsan hakları ve demokrasi hem özel hem de kamusal alanda eril restorasyonla el ele geriliyor.”
Halka arzlarda kadın güçlendirilmeli
Rapor, BİST’e yeni katılan şirketlerin yönetimindeki kadın varlığını da analiz ediyor. Buna göre BİST’e yeni dahil olan şirketlerin yönetim kurulundaki kadın oranı yüzde 15.5 ile BİST ortalamasının altında. Raporda yatırım bankalarının halka arz sürecinde yönetim kurulu yapısı söz konusu olduğunda kadının güçlendirilmesi konusundaki yönlendirmede zayıf göründüğü vurgulanarak, halka arz kurallarında bu yönde bir ayarlama yapılmasına işaret edildi.
