Ulusal ve küresel ekonomide olumsuz gelişmelerin damgasını vurduğu 2022 yılında takipteki kredi hacmi 34 ilde büyümeye devam ederken, 47 ilde küçüldü.
2022 yılında, ulusal ve küresel ekonomiye damgasını vuran olumsuz gelişmelere rağmen Türk bankacılık sisteminin sorunlu kredilerinde önemli ölçüde iyileşme yaşanırken Konya, takipteki kredi hacminde bir buçuk kata yakın artışla diğer illerden ayrıştı. Toplam kredi hacmi ve takipteki kredilerde en büyük paya sahip İstanbul ise geçen yıl takipteki kredi miktarını en fazla azaltan il oldu.
BDDK verileri, bankacılık sektörünün yurt içine kullandırdığı kredilerin toplam hacminin geçen yıl yüzde 53,4’lük cari artışla 7 trilyon 643,4 milyar lira olduğunu gösteriyor. TÜİK’in yüzde 64,27 açıkladığı yıllık TÜFE artışıyla indirgendiğinde ise geçen yıl yurt içi kredilerin reel olarak yüzde 6,6 azaldığı dikkati çekiyor. Başka deyişle BDDK’nın 2022 yılı verileri kredi daralmasına işaret ediyor. Bankaların takipteki kredi alacağının ise cari olarak sadece yüzde 2,3 artışla 160,8 milyar lira olduğu, başka deyişle reel olarak yüzde 38 azaldığı görülüyor.
Veriler, 2021’deki yüzde 3,2 düzeyinde bulunan bankaların takipteki kredilerinin toplam nakdi kedilere oranının, geçen yıl yüzde 2,1’e gerilediğini ortaya koyuyor. Bu düşüşte, söz konusu alacakların bir bölümünün varlık yönetim şirketlerine temlik edilmesinin de payı bulunuyor. Bankalar ortalama 2-3 yıl hukuki takipten sonra tahsil edemedikleri dosyalardan oluşan tahsili gecikmiş alacak portföylerini ihale yoluyla varlık yönetim şirketlerine temlik ediyor.
Batık kredi artışında Konya önde
2022 yılında takipteki kredi hacmi 34 ilde büyümeye devam ederken, 47 ilde ise küçüldü. Takipteki kredi artışında Konya, diğer illerle arayı açtı. Bu ilde takipteki krediler geçen yıl yüzde 131,9’la oransal bazda ve net 4 milyar 546,8 milyon lira miktar bazında en hızlı büyümeyi kaydetti. Bu artışın da esas olarak bir yılda yaklaşık 4 kat artarak 6 milyar lirayı aşan enerji sektörüne ait takipteki kredilerden kaynaklandığı, diğer sektörlerde söz konusu tutarın azaldığı ya da çok az arttığı belirlendi.
Miktar bazında büyümede bu ili net 1 trilyon 93,8 milyar lira ile Antalya, 882 milyon lira ile Adana izledi. Kocaeli net 524,7 milyon, Kahramanmaraş 455,2 milyon, Diyarbakır 389,8 milyon, Gaziantep 164,5 milyon, Karaman 94,6 milyon, Şırnak 69,9 milyon, Şanlıurfa 64,5 milyon lira ile batık miktarı en fazla artan ilk on il içinde yer aldı.
Takipteki kredilerdeki oransal büyümede ise Konya’yı yüzde 62,4’le Karaman, yüzde 57,6 ile Kahramanmaraş, yüzde 44,3’le Şırnak, yüzde 37,5’le Hakkâri, yüzde 30,9’la Bayburt, yüzde 29’la Antalya, yüzde 26,2 ile Bingöl, yüzde 25’le Adana, yüzde 23’le Diyarbakır izledi.
İstanbul ise geçen yıl takipteki kredileri miktar bazında en fazla azalan il oldu. İlde söz konusu hacim bir yılda net 2 milyar 162,6 milyon lira azalarak 69 milyar 494,1 milyon liraya geriledi. Takipteki kredi hacmindeki küçülmede İstanbul’u net 841,9 milyon lira ile İzmir, 370,1 milyon lira ile Kütahya, 228,2 milyon lira ile Mersin, 150,1 milyon lira ile Bursa izledi.
Kredilerde aslan payı İstanbul’un
Toplam kredi hacmi ve takibe düşen miktarda İstanbul, açık farkla en büyük payı alıyor. 2022 sonu itibariyle bankacılık sektörünün kullandırdığı toplam kredilerin 2 trilyon 944 milyar 819,4 milyon lira ile yüzde 38,5’ini İstanbul kullanmış bulunuyor. Aynı tarihte takipteki toplam kredi hacminin ise yüzde 43,2 oranındaki 69 milyar 494,1 milyon lirası İstanbul’a ait. İllere göre kredi hacminde İstanbul’u 1 trilyon 130 milyar 611,4 milyon lira ve yüzde 14,8 payla Ankara, 394 milyar 807,6 milyon lira ve yüzde 5,2 payla İzmir izliyor. Kredi hacmi büyüklüğüne göre daha sonra sırasıyla Antalya, Bursa, Gaziantep, Kocaeli, Adana, Konya ve Denizli geliyor. Bu on ilin kullandığı kredilerin toplam bakiyesi 5 trilyon 797 milyar 844,7 milyon lira ile toplam nakdi kredilerin yüzde 75,9’unu oluşturuyor.
Takipteki kredi miktarında da İstanbul’u 19 milyar 775,1 milyon lira ile Ankara izlerken, toplam kredi hacminde 9’uncu sırada yer alan Konya’nın geçen yıl 7 milyar 995,1 milyon liraya ulaşan takipteki kredi hacmiyle 3’üncü sıraya yükseldiği dikkati çekiyor. Toplam takipteki kredilerin yüzde 5’lik bölümü bu ile ait. Konya’nın toplam kredilerdeki payı ise yüzde 1,8 düzeyinde bulunuyor.
Takipteki kredi borcunda İzmir 5 milyar 113,7 milyon, Gaziantep 5 milyar 113,7 milyon lira ile yüzde 3,2 pay alıyor. Daha sonra sırasıyla Antalya, Kocaeli, Adana, Bursa, Hatay geliyor. Bankaların takipteki toplam kredi alacağının 127 milyar 817,1 milyon lira ile yüzde 79,5’i bu on ile ait bulunuyor.
Kişi başına kredide Ankara batıkta İstanbul
2022 sonu bakiyesine göre kişi başına kullandırılmış ortalama kredi miktarında Ankara 196 bin 720 lira ile birinci sırada bulunuyor.
Kişi başına düşen kredi miktarında Ankara’yı, onun üç katı nüfusa sahip olmasına rağmen 185 bin 900 lira ile İstanbul izliyor. Daha sonra, 114 bin 562 lira ile Denizli, 107 bin 841 lira ile Antalya, 101 bin 912 lira ile Gaziantep geliyor. Bu illeri de sırasıyla Kocaeli, İzmir, Muğla, Bursa, Adana izliyor.
Kişi başına takipteki kredi miktarında ise 4 bin 387 lira ile İstanbul başı çekiyor. Toplam kredi hacminde 9, takipteki kredi hacminde 3’üncü olan Konya, kişi başına takipteki kredi miktarında da 4 bin 387 lira ile İstanbul’un ardından ikinci sırada yer alıyor. Ankara’nın kişi başına 3 bin 441, Gaziantep’in 2 bin 400, Kocaeli’nin 2 bin 347 lira takibe düşmüş kredisi bulunuyor. Kişi başına takipteki miktara göre daha sonra sırasıyla Adana, Antalya, Hatay, Kırklareli ve Burdur geliyor.
Her 100 lira kredinin 48’i Marmara’ya
Coğrafi bölgeler bazında bakıldığında, bankacılık sisteminin nakdi kredilerinin 2022 sonu itibariyle 3 trilyon 636,4 milyar lira ile yüzde 47,6’sını, başta İstanbul olmak üzere Marmara bölgesi illerine kullandırıldığı görülüyor. Nüfusun en büyük bölümünü barındırmasının yanı sıra sanayi, ticaret, hizmetler başta olmak üzere ülke milli gelirinin büyük bölümünü yaratan en büyük kuruluşların bu bölgede yer alması ve İstanbul’un finansın da merkezi olması nedeniyle, bankacılık kredilerinden aslan payını Marmara alıyor.
Toplam kredilerde İç Anadolu 1 trilyon 540 milyar lira ile yüzde 20,1, Ege 807,3 milyar lira ile yüzde 10,6, Akdeniz 739,1 milyon lira ile yüzde 9,7, büyük bölümü Gaziantep’e olmak üzere Güneydoğu toplam 355,8 milyar lira ile yüzde 5,2, Karadeniz 355,8 milyar lira ile yüzde 4,7 pay alırken, en az pay alan bölge ise 170,5 milyar lira ve yüzde 2,2 ile Doğu Anadolu.
Toplam takipteki kredi alacağının da 69,5 milyarı İstanbul olmak üzere toplam 82,2 milyar lira ile yüzde 51,1’i Marmara bölgesine ait bulunuyor. Takipteki tutarın 32 milyar lira ile yüzde 19,9’u İç Anadolu’dan, 16,2 milyar lira ile yüzde 10,1’i Akdeniz bölgesinden. Toplam takipteki alacakların 11,5 milyarı Ege, 10,1 milyarı Güneydoğu, 5,2 milyarı Karadeniz ve 3,6 milyar liralık bölümü de Doğu Anadolu’ya ait.
Geçen yıl takipteki kredilerin Ege’de yüzde 9,8, Karadeniz’de yüzde 3,8, Marmara’da yüzde 2,4, ve Doğu Anadolu’da yüzde 1,1 azaldığı; İç Anadolu’da yüzde 15,8, Akdeniz’de yüzde 14,5 ve Güneydoğu’da yüzde 7,1 arttığı dikkati çekiyor.
Kişi başına kredide de
Marmara Kişi başına düşen ortalama kredi miktarı 2022 sonu itibariyle 138 bin 255 lira ile en yüksek Marmara bölgesinde. Bu bölgeyi 114 bin 185 lira ile İç Anadolu, 74 bin 859 lira ile Ege, 67 bin 875 lira ile Akdeniz izliyor. Söz konusu miktar Karadeniz’de 44 bin 651, Güneydoğu’da 45 bin 514 lira olurken, Doğu Anadolu’da 25 bin 888 liraya düşüyor. Kişi başına takipteki kredide de 3 bin 127 lira ile Marmara başı çekiyor. İç Anadolu’da 2 bin 376, Akdeniz’de 1.490, Güneydoğu’da 1.162 lira olan kişi başına takipteki kredi miktarı, Ege’de 1.065, Karadeniz’de 652, Doğu Anadolu’da ise 540 lira.
