Temel gıda emtialarının fiyatlarındaki değişimleri yansıtan FAO Gıda Fiyat Endeksi, Ocak 2023 ile birlikte art arda 10’unca ayda da düşüş gösterdi. FAO ayrıca, tahıl tedarikindeki daralma olasılığının 2022/23’te de yüksek olacağını öngörüyor.
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Gıda Fiyat Endeksi, Ocak ayında, bir önceki aya göre yüzde 0,8 ve Mart 2022’de ulaştığı zirvenin yüzde 17,9 altında kalarak 131,2 puan oldu.
Endeksin düşüşünde bitkisel yağlar, süt ürünleri ve şeker fiyat endeksleri etkili olurken, Ocak’ta tahıllar ve et fiyatları büyük ölçüde sabit kaldı.
Küresel gıda fiyatları Ocak ayında daha da düştü
Ocak 2023’te FAO Tahıl Fiyat Endeksi, Aralık ayına göre yalnızca yüzde 0,1 arttı. Bir yıl önceki seviyesinin yüzde 4,8 üzerinde yer alan endeks stabil seyrederken, Avustralya ve Rusya Federasyonu’ndaki üretimin beklentilerin üzerinde gerçekleşmesiyle uluslararası buğday fiyatları yüzde 2,5 geriledi. Dünya mısır fiyatları, Brezilya’dan gelen güçlü ihracat talebi ve Arjantin’deki kurak hava koşullarına ilişkin endişeler nedeniyle önemli bir artış gösterdi. Uluslararası pirinç fiyatları, daha kontrollü bir arzın da varlığında, bazı Asya ihracatçı ülkelerdeki güçlü yerel talep ve döviz kuru hareketlerinden etkilenerek Aralık ayına göre yüzde 6,2 arttı.
FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi Ocak ayında yüzde 2,9 geriledi. Palm ve soya yağlarının dünya fiyatları, küresel ithalat talebindeki durgunluk nedeniyle düşerken, ayçiçeği ve kolza yağı fiyatları, geniş miktarda ihracat olanakları nedeniyle geriledi.
FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, önemli ithalatçıların taleplerindeki azalmanın tereyağı ve süt tozu fiyatlarını düşüş eğilimine sokması ve Yeni Zelanda kaynaklı arz artışı nedeniyle Aralık ayına göre ortalama yüzde 1,4 daha düşük. Yeni yıl tatilinin ardından Batı Avrupa’da gıda hizmetleri ve perakende satışlardaki toparlanmanın yanı sıra kur hareketlerinin de etkisiyle peynir fiyatları bir miktar yükseldi.
FAO Et Fiyat Endeksi Ocak ayında stabil bir şekilde hareket etti ve Aralık ayına göre sadece yüzde 0,1 düştü, Geniş ihracat olanakları kümes hayvanları, domuz ve büyükbaş hayvan eti fiyatlarını baskılarken, küçükbaş hayvan ihracat fiyatları güçlenen ithalat talebiyle yükseldi.
FAO Şeker Fiyat Endeksi Aralık ayına göre yüzde 1,1 düştü. Brezilya Reallinin ABD doları karşısında değer kazanmasının yanı sıra; Tayland’daki güçlü hasat ve Brezilya’daki olumlu hava koşulları, Hindistan’da daha düşük mahsul verimi ve Brezilya’da etanol talebini destekleyen yüksek benzin fiyatları ile ilgili endişelerin fiyatlar üzerindeki etkisine baskın geldi.
Tahıl arzı 2022/23’te hala baskılanıyor
FAO yeni Tahıl Arz ve Talep Özetinde, 2022 için dünya tahıl üretimi tahminini yükseltti; ancak, küresel tahıl arzının 2022/23’te hala baskılanacağı tahmin ediliyor.
2022’deki küresel tahıl üretiminin şu anda 2 milyar 765 milyon ton veya 2021’deki verimin yüzde 1,7 altında olacağı tahmin ediliyor. Avustralya ve Rusya Federasyonu için yukarı yönlü revizyonlar, 2022’de rekor küresel buğday üretimine işaret ederken, toplam iri taneli tahıl üretiminin bir önceki yıla göre yüzde 3,3 oranında düşmesi bekleniyor. Dünya pirinç üretimi tahmini, Çin’de beklenenden daha düşük üretim, Bangladeş ve diğer birçok ülke için yapılan yukarı yönlü düzenlemeleri dengelemenin ötesinde olduğu için aşağı yönlü revize edildi. Sonuç olarak, küresel pirinç üretiminin 2021’deki tüm zamanların en yüksek seviyesinden yüzde 2,6 oranında düşeceği tahmin ediliyor.
Maliyet yüksekliği nedeniyle gübre kullanımı azalabilecek
2023’e bakıldığında, ilk göstergeler kuzey yarımkürede, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde, çoğunlukla artan buğday fiyatları nedeniyle, kışlık buğday ekimi için olası alan genişlemelerine işaret ediyor. Bununla birlikte, yüksek gübre maliyetleri verim için olumsuz etkiler doğurabilecek şekilde gübre kullanım oranlarını etkileyebilir.
Düşük iç fiyatlar, dünyanın en büyük ihracatçısı olan Rusya Federasyonu’ndaki buğday ekimlerinde küçük bir kesintiye neden olabilirken, savaşın neden olduğu ciddi etkilerin Ukrayna’daki kışlık buğday ekim alanlarını yüzde 40 oranında azaltacağı tahmin ediliyor. Yüksek pazar ve destek fiyatlarının teşvikiyle Hindistan’da rekor ekimler tahmin ediliyor ve de 2022’deki selden kaynaklanan mevcut sular başlangıçta tahmin edilenden daha düşük bir engel olduğu için Pakistan’da nispeten yüksek ekimler öngörülüyor.
Güney yarımküre ülkelerinde, 2023’ün iri taneli mahsullerinin çoğu ekildi. Brezilya’da rekor düzeyde mısır ekilirken, Arjantin’deki ekim düşük toprak nemi seviyeleri nedeniyle azalabilir. Güney Afrika’da mısır verimi beklentileri için hava koşulları iyiye işaret ediyor.
Tahıl kullanımı azalacak
2022/23’te dünya tahıl kullanımının bir önceki yıla göre yüzde 0,7 düşerek 2 milyar 779 milyon tona gerileyeceği tahmin ediliyor; mısırın toplam kullanımının düşeceği tahmin edilirken buğday kullanımı artıyor ve pirinç kullanımı bir önceki yıla göre çok az değişiyor.
Dünya tahıl stokları için tahmin, pazar yılının sonunda 844 milyon ton olarak belirlendi ve 2022/23 için dünya stok -kullanım oranını yüzde 29,5’e düşürdü.
FAO, yeni özetinde, 2022/23’te uluslararası tahıl ticaretinin bir önceki yılın rekor seviyesinden yüzde 1,7 gerileyerek 474 milyon tona düşeceğini tahmin ediyor.
