AK Parti milletvekilleri, şirketlerin borçlarının yapılandırılması, varlık barışının müddetinin 31 Aralık 2019’a kadar uzatılması, TCMB’nin ‘yedek akçe’sinde düzenleme yapılması, yurt dışı çıkış harcının 50 liraya çıkarılması, ülkeye getirilen telefonların kayıt mühletinin 4 ayla sonlandırılması üzere düzenlemeleri de içeren kanun teklifini TBMM Başkanlığına sundu.
AK Parti Küme Başkanvekili Mehmet Muş, Meclis Başkanlığına sundukları kanun teklifinin ayrıntılarını paylaştı. Tasarıda öne çıkan hususlar şöyle:
- Merkez Bankasının yıllık safi karının yüzde 20’sinin ihtiyat akçesine ayrılacağına yönelik uygulama sona eriyor. Son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara katılarak dağıtılabilecek
- Ayrılmış bulunan ihtiyat akçelerinin tamamı, birikmiş olağanüstü ihtiyat akçelerinin ise son yılın karından ayrılan kısmı hariç tamamı Genel Konsey kararı aranmaksızın Hazineye verilecek
- Yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına alınan harç ölçüsü 50 liraya çıkarılacak
- Finansal zahmet içinde bulunan firmalara, yapılacak çerçeve muahede kapsamında kimi teşvikler verilecek ve borçlarının yine yapılandırılmasına imkan sağlanacak- SGK, kamu yönetimleri ile TCMB’nin ilgili mevzuatlarında belirtilen misyonları yapabilmeleri için gereksinim duydukları sıhhat verisi dışındaki şahsî datalar ile ticari sır niteliğindeki bilgileri paylaşılabilecek
- Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumunun Taşınabilir Aygıt Kayıt Sistemi’nde kayıtlı olmakla birlikte elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş olan aygıtlara elektronik haberleşme hizmeti verilmesi 4 ay içinde engellenecek
- Kullanıcıların düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde 250 TL kayıt fiyatını Hazine ve Maliye Bakanlığına yatırmaları halinde, bu aygıtlar elektronik kimlik bilgisi ilgili abonenin numaraları ile eşleştirilerek kullanılabilecek
İhtiyat akçesi hazineyeMerkez Bankasının yıllık safi karının yüzde 20’sinin ihtiyat akçesine ayrılacağına yönelik karar, “Türk Ticaret Kanununda öngörülenden daha yüksek oranda ve sermaye ile hudutlu olmaksızın ihtiyat akçesi ayrıldığı, bu meblağ devamlı büyüdüğü” gerekçesiyle kaldırılıyor.
Son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara katılarak dağıtılabilecek.
Teklifle, Türk Ticaret Kanununda sermayenin yüzde 20’sine ulaşıncaya kadar ayrılması düzenlenen ve Merkez Bankasının 25 bin TL’lik sermayesi dikkate alındığında 5 bin TL üzere sembolik bir meblağa tekabül edecek olan birinci tertip yedek akçenin, Merkez Bankası için hiç ayrılmaması öngörülüyor.
İkinci tertip yedek akçenin yüzde 10 oranında ayrılmasını öngören mevcut düzenleme ise Türk Ticaret Kanunu ile uyumlu biçimde ve “fevkalade” nitelemesi olmaksızın korunuyor.
İhtiyat akçelerinin, son yıl kardan ayrılan hariç olmak üzere, kara katılarak ödenmesi suretiyle devamlı olarak büyümesinin de önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Bu unsurun yürürlüğe girdiği tarihe kadar ayrılmış bulunan ihtiyat akçelerinin tamamı, birikmiş olağanüstü ihtiyat akçelerinin ise son yılın karından ayrılan kısmı hariç tamamı Genel Konsey kararı aranmaksızın Hazineye verilecek.
Varlık barışıTeklifle yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul değer ve öbür sermaye piyasası araçlarının Türkiye’ye getirilerek ulusal iktisada kazandırılması amaçlanıyor. Bu varlıklarını, 31 Aralık 2019’a kadar Türkiye’deki banka yahut aracı kuruma bildiren gerçek ve hükmî bireyler, bunları serbestçe tasarruf edebilecekler.
Banka ve aracı kurumlar, kendilerine bildirilen varlıklara ait yüzde 1 oranında hesapladıkları vergiyi, vergi dairesine beyan edecek, tıpkı müddette ödeyecekler.
Bu varlıklar, yurt dışında bulunan banka yahut finansal kurumlardan kullanılan, yasal defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31 Aralık 2019 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilecek. Defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla, borcun ödenmesinde kullanılan varlıklar için Türkiye’ye getirilme koşulu aranmaksızın bu unsur kararlarından yararlanılacak.
Kanuni defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul değer ve öbür sermaye piyasası araçlarının teklifin yasalaşmasından evvel Türkiye’ye getirilerek karşılanmış olması halinde, bu avansların defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla düzenlemeden yararlanılacak.
Defter tutan mükellefler, Türkiye’ye getirilen varlıklarını, periyot karının tespitinde dikkate almaksızın işletmelerine dahil edebilecekleri üzere tıpkı varlıkları vergiye tabi yararın ve kurumlar için dağıtılabilir karın tespitinde dikkate almaksızın işletmelerinden çekebilecekler.
Vergi incelemesi yapılmayacakVergi dairelerine beyan edilen varlıkların kıymeti üzerinden yüzde 1 oranında vergi alınacak. Vergi, sarfiyat yazılamayacak, öbür bir vergiden mahsup edilemeyecek, Türkiye’ye getirilen yahut yasal defterlere kaydedilen varlıkların elden çıkarılmasından doğan ziyanlar, gelir yahut kurumlar vergisi uygulaması bakımından masraf yahut indirim olarak kabul edilmeyecek.
Bildirilen yahut beyan edilen varlıklar nedeniyle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacak.
Bu karardan yararlanılabilmesi için; bildirilen yahut beyan edilen fiyatlara ait vergi vadesinde ödenecek, varlıklar bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirilecek yahut Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilecek.
Cumhurbaşkanı, bu düzenlemedeki müddetleri, bitim tarihlerinden itibaren 6 aya kadar uzatabilecek.
Kurum ve kuruluşların bilgi süreç sistemlerine erişimTeklif, Türkiye Cumhuriyeti Merkezi Bankası’nın “temel misyon ve yetkilerinde” de değişiklik yapıyor.
Teklifle, bir para siyaseti aracı olan mecburî karşılıkların aktifliğini daha da artırmak üzere, bankaların ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından uygun görülecek öteki mali kuruluşların bilanço içi yahut dışı uygun görülen kalemlerinde meydana gelen değişikliklerin sıkça farklılaşan piyasa şartlarına nazaran mecburî karşılığa tabi tutulması mümkün hale getiriliyor.
Buna nazaran, Merkez Bankası, bankaların ve bankaca uygun görülecek öbür mali kuruluşların bilanço içi yahut bilanço dışı uygun görülen kalemlerini temel alarak mecburî karşılıklar ve genel disponibilite ile ilgili adap ve asılları belirleyecek.
Banka talepleri gerçek vakitli ve anlık karşılanacak. Bu taleplerin karşılanması için bankaca kurum ve kuruluşların bilgi süreç sistemlerine erişim sistemleri kurulabilecek.
Bankalar ve elektronik ödeme araçlarını çıkaran kuruluşlar dahil olmak üzere bankaca uygun görülecek öbür mali kuruluşlar, banka nezdinde açılacak hesaplarda “yükümlülükleri temel alınarak” nakden mecburî karşılık tesis ederlerken teklifle, “hesaplarda bilanço içi yahut bilanço dışı uygun görülen kalemlerini temel alarak” bunu yapacaklar.
Zorunlu karşılığa tabi bilanço içi yahut bilanço dışı uygun görülen kalemlerin kapsamı, mecburî karşılıkların oranı, tesis mühleti ve tesis edilen karşılıklara gerektiğinde ödenecek faiz oranı, mevduat yahut iştirak fonlarından harikulâde çekilişler ve birleşme, periyot, bölünme hallerinde yapılacak süreçler de dahil olmak üzere uygulamaya yönelik her türlü metot ve temel, bankaca belirlenecek.
“Belirtilen bu kuruluşların taahhütlerine karşı bulunduracakları genel disponibilitenin nitelik ve oranı, gerektiğinde bankaca tespit edileceğine” dair kararda yer alan “taahhüt” ibaresi de teklifle çıkarılıyor.
Firmalara ödeme kolaylığıBankacılık Kanununa eklenen süreksiz unsurla, Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketleri ile başka finansal kuruluşlarla kredi alakasında bulunan ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu tarafından çıkarılan yönetmeliğe nazaran hazırlanan Çerçeve Mutabakatlarda belirlenen borçlular, bu kuruluşlar tarafından kullandırılmış olan kredilere ait olarak alınacak önlemlerle, geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkan verilmesini sağlamak hedefiyle, dahil oldukları risk kümesindeki öbür borçlularla bir bütün olarak yahut kısmen yine yapılandırmaya tabi tutulabilecek.
Bu unsur uyarınca yapılacak finansal tekrar yapılandırmalara ait adap ve asıllar yönetmelik kararları çerçevesinde hazırlanan Çerçeve Mutabakatlar ile belirlenecek.
Bu kararlar, iki yıl mühletle uygulanacak. Bu süreyi iki yıl daha uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Finansal yine yapılandırma kapsamına alınacak borçluların mali durumlarının tespit edilmesi ve bu kapsamda borçlarının yine yapılandırılması sonucunda borçlarını geri ödeme kabiliyeti kazanacağına kanaat getirilmesi koşul olacak. Borçlarını geri ödeme kabiliyeti kazanamayacağına kanaat getirilen borçlular, finansal tekrar yapılandırma kapsamına alınmayacak.
Finansal tekrar yapılandırma kapsamına alınacak borçluların mali durumunun tespiti ve finansal yine yapılandırmanın uygulanabilirliğine ait kıymetlendirme, bağımsız kontrol kuruluşlarına, Çerçeve Muahedeleri kapsamında belirlenecek kâfi bilgi ve uzmanlığa sahip kuruluşlara yahut borçlu tarafından kabul edilmesi halinde alacaklı kuruluşlara yaptırılacak.
Bu husus kapsamında finansal tekrar yapılandırmalarda; kredilerin vadelerini uzatmak, kredileri yenilemek, ek kredi vermek, anapara, faiz, temerrüt faizi, gecikme cezaları ve kar hisseleri ile kredi münasebetinden doğan öteki her türlü alacağı indirmek yahut bunlardan kısmen yahut büsbütün vazgeçmek mümkün olacak.
Teminat azaltmak, anapara, faiz yahut kar hissesi alacaklarını; kısmen yahut büsbütün iştirake çevirmek, özel maksatlı şirketler ile yatırım fonlarına tıpkı, nakdi ya da tahsil koşuluna bağlı bir bedel karşılığı dönem yahut temlik etmek, borçlu ya da üçüncü şahıslara ilişkin birebir kıymetler karşılığında kısmen yahut büsbütün tasfiye etmek, satmak, bilanço dışına çıkarmak, öbür alacaklı kuruluşlar ve alacaklılarla birlikte hareket ederek protokoller yapmak üzere gerekli görülen önlemler alınabilecek.
Kredilerin teminatlarının ya da alacaklı kuruluşlar tarafından iştirak olarak edinilecek borçluların varlık ve yükümlülüklerinin gerçeğe uygun kıymetine ait değerleme, taraflardan birinin talep etmesi durumunda, Sermaye Piyasası Kurulunca değerleme yapmaya yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından yapılacak.
Bu husus kararlarına nazaran finansal tekrar yapılandırma kapsamına alman bir borçlunun borçlarının, kontratın imza tarihini izleyen yılın başından itibaren iki yıl içerisinde tekrar finansal yine yapılandırmaya bahis edilmesi halinde, bu husus kararında belirtilen vergi istisnaları ve teşvikler uygulanmayacak.
Sözleşmeler ile uygulamaya konulan süreçlerin gerçekleşmemesi halinde dahi, uygulanmış olan vergi, fon ve harç istisnaları geri alınmayacak.
Bu düzenlemenin yürürlükte olduğu periyot müddetince, anılan husus uyarınca indirdikleri, kısmen yahut büsbütün vazgeçtikleri kredilerin Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumunca yayımlanan muhasebe ve finansal raporlama standartlarına nazaran kayıttan düşülmesine ve kredilerin tekrar yapılandırılması dahil geri ödenmelerine ait siyasetleri oluşturmak ve uygulamak, bunları sistemli olarak gözden geçirmek, bu konuları icra edebilecek gerekli yapıları tesis etmek ve işletmek zorunda olacak.
Düzenlemeyle bu kapsamda özel karşılık ayrıldıktan sonra tahsil imkanı kalmaması nedeniyle kayıttan düşülen krediler, Vergi Yol Kanunu kararlarına nazaran kıymetsiz alacak sayılacak. Teminat azaltma, anapara ve öbür alacaklardan vazgeçilerek kayıttan düşme yahut misal süreçlerle kredilerin tekrar yapılandırılması zimmet cürmünü oluşturmayacak.
Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununda yer alan finansal kiralama ve finansman şirketlerince karşılık ayrıldıktan sonra tahsil imkanı kalmaması nedeniyle kayıttan düşülen alacaklar, bedelsiz alacak sayılacak.
Yurt dışı çıkış harcına zamYurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına alınan harç ölçüsü 50 liraya çıkarılacak.
Düzenlemeyle yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına alınan harç ölçüsü 15 liradan 50 liraya çıkarılacak. Bu ölçünün 3 katına kadar artırılması konusunda Cumhurbaşkanına yetki veriliyor.
Harcın çıkış başına Cumhurbaşkanınca 15 liradan düşük bir ölçü belirlenmesi halinde belirlenen ölçü Toplu Konut Yönetimine aktarılacak, kalan ölçü genel bütçeye gelir kaydedilecek.
Elektronik kimlik bilgisi değiştirilen aygıtlar engellenecekBTK’nin MCKS’sinde kayıtlı olmakla birlikte düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş olan aygıtlara elektronik haberleşme hizmeti verilmesi 4 ay içinde engellenecek.
Bu aygıtların kullanıcıları, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde BTK’nin düzenlemeleri çerçevesinde müracaat yaparak 250 TL fiyatındaki kayıt fiyatını Hazine ve Maliye Bakanlığı muhasebe ünitesi hesabına yatırmaları halinde, aygıtların elektronik kimlik bilgisi ilgili abonenin numaraları ile eşleştirilerek kullanılabilecek.
Ayrıca elektronik irtibat aygıtlarına ilişkin kimlik bilgilerinin (IMEI) öteki aygıtlara kopyalanması nedeniyle oluşan kayıt dışı iktisadın ve mümkün güvenlik açıklarının engellenmesi için düzenleme yapılacak.
