Rusya, Kazakistan, Türkmenistan, İran ve Azerbaycan’dan oluşan Hazar’a kıyısı olan ülkeler, 2000’li yılların başından beri bölgenin meselelerini çözmek için üst seviye toplantılar düzenliyor. Alınan ortak karar sonucunda geçtiğimiz günlerde Türkmenistan’da Birinci Hazar Ekonomik Forumu yapıldı.
Birinci Hazar Ekonomik Forumu, Türkmenistan Devlet Lideri Gurbanguli Berdimuhammedov’un mesken sahipliğinde, Rusya Başbakanı Dmitriy Medvedev, Azerbaycan Başbakanı Nevruz Memmedov, Kazakistan Başbakanı Askar Mamin, İran Birinci Cumhurbaşkanı Yardımcısı İshak Cihangiri’nin iştirakiyle gerçekleştirildi.
Avaza Kongre Merkezi’nde düzenlenen forumda, Türkmenistan Devlet Lideri Gurbanguli Berdimuhammedov ve öteki ülkelerin önderleri bölgenin global iktisattaki yeri ve rolüne dikkat çeken konuşmalar yaptı.
Berdimuhammedov açılış konuşmasında, Hazar’a kıyısı olan ülkeler ortasındaki ekonomik alakaların geliştirilmesi gerektiğini söyledi. Hazar Denizi’nin bulunduğu bölgedeki barışçıl istikrarın ve bölge ülkelerinin iş birliğinin ehemmiyetini vurgulayan Berdimuhammedov, “Böylece Hazar, güç, teknoloji ve ulaşım üzere kesimler açısından memleketler arası ticaretin kıymetli merkezlerinden biri haline gelecek.” dedi.
Forumun ana bildirisinin Hazar’a kıyısı olan beş ülkenin güçlerini birleştirmesi olduğunu vurgulayan Türkmenistan İktisat Bakanı Azatdurdy Berjanow ise “Hazar Denizi’nin sunduğu iş fırsatlarından ve doğal kaynaklardan yararlanmak istiyoruz. Ayrıyeten yeni yatırımlar arıyoruz. Ülke iktisadı olumlu bir yörüngede ve teknik altyapımızı geliştirmek için daima çalışıyoruz.” dedi.
Bu beş ülke tarafından Ağustos 2018’de imzalanan Hazar Denizi’nin Yasal Statüsüne Ait Kontrat ile bölgesel entegrasyonda birinci adım atıldı. Bu muahede sayesinde ulaşım, ticaret, güç ve ekoloji alanlarında iş birliğinde yeni bir sayfa açıldı. Birinci Hazar Ekonomik Forumu’nda yıl dönümü kutlanan mutabakat ile yabancı yatırımcılara davet yapıldı.
- Hazar Denizi’nin statüsü 20 yıllık müzakereler sonunda belirli oldu
- Hazar Denizi’nde muahedeye varıldı; deniz altı kaynakları sorunu sürüyor
Türkmenbaşı Memleketler arası Limanı kilit rol oynuyorTürkmenistan, ticareti geliştirmek gayesiyle ulaşım ve irtibat ağları açısından değerli yatırımlara imza attı. Mayıs 2018’de açılan Türkmenbaşı Milletlerarası Limanı, Türkmenistan’ın Hazar ülkeleri ve Avrupa’yla ekonomik bağlantılarını geliştirme tarafındaki teşebbüslerini değerli ölçüde arttırdı. Şimdiye kadar 40 binden fazla yolcuya hizmet verilen limanda yaklaşık 6 milyon kargo taşındı.
Bölgenin global iktisatta öncü bir rol oynadığını ileten Kazakistan Ticaret Odası Lideri Nuraly Bukeyhanov, “Hazar Bölgesi, Çin ve Güneydoğu Asya’dan Avrupa pazarına deniz yolu ihracatında kilit bölge. Avrupa Birliği ile Rusya ortasında kimi yaptırımlar olduğu göz önüne alındığında, bu alternatif yolun büyük bir potansiyeli var. Büyük potansiyel de büyük bir ticaret cirosu manasına geliyor.” açıklamasında bulundu.
Yatırım yaparken ekolojik istikrarın korunmasına itina gösterildiTürkmenistan Devlet Lideri, Hazar Denizi’ndeki güç kaynaklarıyla ilgili çalışma yapılırken ekolojik istikrarın de korunması gerektiğine işaret etti. Bu hususta milletlerarası standartlara uygun davrandıklarını belirterek geçen yıl inşa edilen Türkmenbaşı Milletlerarası Limanı’nı örnek gösterdi.
Türkmenbaşı Denizi çok sayıda su kuşuna konut sahipliği yapıyor. Limanın inşaatı sırasında çıkarılan toprak, su kuşları için 170 hektarlık yapay bir adanın üretiminde kullanıldı.
“Hazar Denizi’nin turizm potansiyeli büyük”Bölgenin turizm potansiyeline değinen Memleketler arası Karayolu Nakliyeciliği Birliği Genel Sekreteri Umberto de Pretto, “Bölge şahane ve burayı geliştirmek sizin elinizde, fakat sürdürülebilir olarak geliştirilmesi lazım. Limanlar ve demiryolları ortasındaki hareketleri koordine edebilir ve ticareti geliştirebilirsek, potansiyel çok büyük.” formunda konuştu.
Etkinlikte ‘Yenilikçi Teknolojiler Sergisi’ düzenlendi. Foruma davet edilen konuklar burada Türkmenistan’ın kültür ve geleneğini tanıma fırsatı buldu.
- “Hazar’da yeni periyodun kaybedeni AB ve Türkiye”: 22 yıl süren müzakerelerde bu duruma nasıl gelindi?
İkinci Hazar Ekonomik Forumu 2020’de, Rusya’nın Astrahan kentinde gerçeleştirilecek.
