Deneyimli iktisatçı, yazar Dr. Mahfi Eğillmez, Güzem Yılmaz Ertem‘in Oksijen TV‘de yayınlanan programına konuk oldu.
Türkiye’de faizin yanlış belirlediğini ifade eden Dr. Mahfi Eğilmez, teorik fizikçi Albert Einstein‘ın “Birleşik faiz evrendeki en büyük güçtür” sözüne de atıf yaptı.
Faiz düşük tutulduğu için insanların gereksiz alışveriş yaptığını ifade eden Eğilmez, bozulan klozet iç takımı üzerinden verdiği örnekle harcama alışkanlıklarının nasıl bozulduğunu ortaya koydu.
Mahfi Hoca’nın “Bir daha bulamam diye 350 liraya iki tane aldım” diyerek anlattığı anekdot şöyle:
* Klozetin iç takımı bozuldu, ben tamir edeyim diye gittim. Bir önceki adama sordum, dedi ki 500 lira. Biraz fazla geldi, plastik bir takım bu sonuçta. Bir sonrakine gittim, 350 lira. Dedim ben bunu bir daha 350 liraya bulamam, iki tane aldım.
* Bütün Türkiye böyle davranıyor. Ucuzsa, indirim yakaladıysa alacağı şeyi iki tane alıyor. Eskiden böyle değildi. Mesela 2004-2014 arasını hatırlayın. Kur sabit, enflasyon da düşük. Hiç kimse böyle ikişer, üçer tane almıyordu. İhtiyacı neyse onu alıyordu, sonra yine alırım diyordu.
* Böyle olunca gereksiz bir satın alma ortaya çıktı. Biz böyle büyüdük. Tüketimi artıra artıra büyüdük. Çin kredileri artırıp hayalet kentler kurarak büyüdü, biz tüketimi artırdık.
* Borsa da tam bunun yansıması değil. Birincisi borsada değerler zaten düşüktü, Bizim şirketlerimiz de değerli şirketler. Bu bir. Ama esas olan faiz düşük. Borsa faizin bir şekilde alternatifidir. Sen desen ki faizi yüzde 75 yaptım, çok insan borsadan çıkıp mevduata girer. Şimdi herkes mevduattan çıktı ya borsaya girdi ya banka fonlarına girdi, çünkü onlar daha çok vaat ediyordu. O yüzden değerler artıyor diye girdi.
Faiz yüzde 8,5’ten yüzde 50’ye yükseltildi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Naci Ağbal‘ın başkanlığı döneminde Mart 2021’de yüzde 19 seviyesindeki politika faizini Şahap Kavcıoğlu idaresindeki 2021 ve 2022 yıllarında yaptığı indirimlerle yüzde 8,5’e çekmişti.
Şahap Kavcıoğlu’nun yerine Hafize Gaye Erkan’ın gelmesiyle Merkez Bankası, Haziran 2023’te faizi 27 ay sonra ilk kez artırmış ve politika faizini yüzde 8,5’tan yüzde 15’e yükseltilmişti.
Hafize Gaye Erkan‘ın Başkanlık görevinde bulunduğu 7 ay 23 günde faiz yüzde 45’e çıkarıldı.
Erkan ayrılmasıyla yerine yardımcısı Fatih Karahan geldi. Karahan döneminde şubat ayındaki ilk Para Politikası Kurulu toplantısında faiz yüzde 45’te sabit tutuldu.
TCMB, 31 Mart yerel seçimlerinden önce sabit tutması beklenen faizi “enflasyon görünümündeki bozulma” gerekçesiyle yüzde 50’ye yükseltti.
