Dominic Evans
İSTANBUL, 23 Ağustos (Reuters) – Suriye ordusunun ülkenin kuzeybatısında mevzi kazanması, iç savaştaki cephe çizgisini Türk askerlerini ateş çizgisinde bırakabilecek bir yere taşıdığı üzere, yeni bir mülteci dalgasından korunmaya çalışan Ankara için sorun yaratabilir.
Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad'a karşı savaşan muhaliflerin elindeki son büyük toprak olan İdlib vilayeti sonlarında başlayan taarruz on binlerce sivilin Türkiye hududuna hakikat kaçmasına yol açtı. ayrıyeten Türkiye'nin Rusya ile vardığı İdlib'de çatışmaların önlenmesi mutabakatı kapsamında kurduğu 12 müşahede noktasından birini İdlib vilayetinin geri kalanından kopardı.
Rusya ile yapılan İdlib çatışmasızlık mutabakatının başarısız olması, son yıllarda iki ülke ortasında yakınlaşmayı sağlayan fakat Rusya'nın Suriye ordusunun taarruzuna verdiği takviyesi sınırlamayı başaramamış gözüken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan için kıymetli bir kayıp olacak.
Rusya, İran ve Türkiye 2017 yılında Suriye'de Esad'a bağlı güçler ile muhalifler ortasındaki çatışmaların azaltılması için dört tane “çatışmasızlık bölgesi” kurmaya karar verdi. Lakin Suriye ordusu bu dört bölgenin üçünü ele geçirdi. Şu anda ise dördüncüsünde mevzi kazanıyor.
Esad'a bağlı güçler Khan Sheikhoun kasabasına girerek, Suriye topraklarının 70 kilometre kadar içinde Morek kasabası yakınlarında bulunan Türk müşahede noktasına olan yolları kesti. Müşahede noktasını takviye için gönderilen Türk konvoyu hava saldırısı nedeniyle Pazartesi günü ilerlemeyi durdurdu.
Erdoğan'ın sözcüsü İbrahim Kalın, Çarşamba günü kabine toplantısının akabinde, “Bölgedeki durum kritik bir hassasiyet arz ediyor” dedi.
Türkiye, Esad'ı destekleyen Rusya ve İran ile yaptığı mutabakat kapsamında İdlib vilayetini çevreleyen 12 müşahede noktasına sahip. Türkiye Suriye iç savaşında silahlı kimi muhalif kümeleri destekliyor.
Hem bu üçlü mutabakat hem de Türkiye'nin Rusya ile İdlib vilayetindeki İslamcı militanların gücünü azaltmak için geçen yıl vardığı mutabakatın tesiri en optimist deyişle hudutlu oldu.
Türkiye Suriye ve Rusya'nın bölgedeki hava ataklarının devam etmesinden ötürü rahatsızlığını lisana getirirken, Moskova da Ankara'nın eski Nusra Cephesi militanlarını durdurmak uğraşlarını yetersiz görüyor. İslamcı militanlar İdlib'in büyük kısmını denetim altında tutuyorlar.
Rusya ayrıyeten İdlib ve Hama'daki militan varlığının bölgenin yalnızca 40 kilometre batısında bulunan Hmeymim hava üssünü tehdit ettiğini belirtiyor.
SİVİLLER KAÇIYOR
Türkiye Pazartesi günkü hava saldırısı ve Morek yakınlarındaki çatışmalara karşın İdlib'deki müşahede noktalarını taşıma yahut terk etme üzere bir planı olmadığını kesin bir lisanla söz etti.
Kalın Çarşamba akşamı, “İdlib mutabakatı çerçevesinde kurduğumuz bütün müşahede noktaları bulundukları yerlerde faaliyet göstermeye devam edecekler” dedi ve İdlib civarında askeri operasyonlara son verilmesi mutabakatına riayet edilmesini istedi.
Birleşmiş Milletler bilgilerine nazaran Suriye ordusunun İdlib etrafında taarruza geçtiği Nisan ayı sonlarından bu yana 500,000'den fazla kişi konutlarını terk etmek zorunda kaldı. Birden fazla İdlib vilayetinde Türkiye hududu yakınlarındaki alanlara kaçtı.
İç savaşın başlangıcından bu yana kapılarını Suriyeli mültecilere açan ve 3.6 milyon Suriyeli'ye mesken sahipliği yapan Türkiye yeni bir mülteci yahut çatışmadan kaçan savaşçı dalgasına maruz kalmak istemiyor.
Suriye hududunda 800 km boyunca bir duvar inşa eden Türkiye, İdlib'de savaştan kaçan mümkün bir insan dalgasının sığınmasını sağlayacak Suriye'nin içinde yerleri belirlediğini tabir ediyor.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu bu hafta yaptığı açıklamada “Sınırlarımızda bu çeşit bir hareket varsa adımlar atacağız ve yerlerinden edilmiş insanları sonlarımızın dışında tutacağımız sığınaklar kuracağız” dedi.
Ancak Soylu kampların İdlib vilayetinde mi yoksa Azaz, El-Bab ve Cerablus kentlerinin etrafındaki Suriye'nin kuzeyindeki Türk denetimindeki bölgelerde mi olacağını belirtmedi.
GÖZLEM NOKTALARININ YERLERİ DEĞİŞMEYECEK Mİ?
Türk hükümeti İdlib'deki 12 müşahede noktasını destekleme kararlılığını bu hafta tekrarladı ve üst seviye bir güvenlik yetkilisi Reuters'a yaptığı açıklamada Ankara'nın bölgedeki askerini desteklediğini belirtti.
Yetkili, “Hangi müşahede noktasının gereksinimi varsa, takviye sağlanıyor” dedi.
Ancak Moskova yahut Şam'ın yaklaşımında değişiklik olmadığı sürece, bu durum Türkiye için gitgide daha zorlayıcı olacak.
Alman Marshall Fonu'ndan Özgür Ünlühisarcıklı, “Türk müşahede noktaları kendilerini savunmak için oluşturulmadı ve bunlardan en az biri Suriye rejimi güçleri tarafından kuşatıldı. Çatışma riski çok yükseldiğinde, Türkiye muhtemelen geri çekilecek” dedi.
Kalın kabine toplantısından sonra gazetecilere yaptığı açıklamada Erdoğan'ın mümkün olan en kısa müddette İdlib konusunda Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile görüşeceğini söyledi.
Ankara, ABD yaptırımları tehdidi ve Washington'un muahedeyi durdurması için güçlü lobicilik faaliyetine karşın geçen ay Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi satın almasıyla, Türkiye'nin Rusya ile olan ilgileri her zamankinden daha güçlü görünüyordu.
Altı hafta sonra, Moskova ve Ankara'nın kuzeybatı Suriye'deki farklılıkları uzlaştırılmaz görünüyor ve Türkiye'nin İdlib stratejisi tehlikede.
Carnegie Europe'da ziyaretçi araştırmacı ve eski bir Türk diplomat olan Sinan Ülgen, “Son durum net” dedi.
Suriye ordusunun saldırısı devam ederken, Suriye'nin en güneydeki Türk müşahede noktaları üzerindeki baskı öteki Türk müşahede noktalarına da yayılacak ve Türkiye muhtemelen birlikleri geri çekecek.
Ülgen, “Bu bir vakit problemi. Beni şaşırtan S-400 kısmından çabucak sonra oldu. Türkiye'nin Rusya ile ne kadar az avantaj elde ettiğini kanıtlıyor” dedi.
Haberin yepyenisi için tıklayınız: Bu haber, linkleri üstte belirtilen haber ya da haberlerden derlenmiştir. Tam çevrilmiş metin olmayabilir. (Habere katkıda bulunan Orhan Coşkun, Tuvan Gümrükçü, Ezgi Erkoyun, Andrew Osborn; Haberi çeviren Can Sezer, Canan Sevgili; Redaksiyon Nevzat Devranoğlu)
