Ebru Tuncay / Ceyda Caglayan
İSTANBUL, 2 Ağustos (Reuters) – TCMB'nin sert faiz indiriminin akabinde borçlanma maliyetlerinde düşüş başlarken, gerçek bölüm canlanma için daha fazla faiz indirimi ve bankaların kredi verme iştahında düzgünleşme bekliyor.
Bankacılık uzmanları bankaların kredi iştahında mevduatta dolardan TL'ye dönüş derecesinin belirleyici olacağını belirtirken; şu anda bu dönüşüme yönelik bir emare olmadığına dikkat çekiyor.
Swap piyasasından TL kaynak yaratmaya çalışan bankacılık bölümünün yılın birinci yarısında önemli ziyan yazdığı belirtilirken; dolara artan yönelimle dövizin toplam mevduattaki hissesinin yüzde 50'nin üzerine çıkması, bankaların şirketlere TL plasman sağlamasının önündeki kısıtlayıcı mahzurlardan biri haline geldi.
Faiz indirimine en hassas kesimlerden biri olan ve talep yetersizliği ile finansman meşakkati çeken inşaat da faiz indiriminin banka kredilerine yansımasını bekleyen kesimlerin başında geliyor.
“Faiz indirimlerinin devamının gelmesi lazım. Merkez Bankası bu adımı Eylül ayına kadar bir indirimle daha desteklerse herkes için nefes alacak bir alan olacak” diyen Cathay Group İdare Heyeti Lideri Mahmut Tuğsuz, inşaat dalının canlanması için enflasyonun yüzde 10, faizlerin ise yıllık yüzde 13-14'lere düşmesi gerektiğini söyledi.
Geçen hafta TCMB siyaset faizini 425 baz puan indirimle %19.75'e çekerken, böylelikle 4.5 yıllık ortanın akabinde birinci kere faiz indirimi gerçekleşti. ve Maliye Bakanı Berat Albayrak TCMB faiz indiriminin akabinde mevduat faizlerinin düşmesine bağlı olarak kredi faizlerinde düşüş görüleceğini belirterek, özel bankalarda belli kredi cinslerinde de hareketlenme başladığını belirtti. Bankası, Vakıfbank ve Halkbank ortalarında konut, tüketici ve kurumsal kredi tiplerinin bulunduğu faizlerde indirime gidildiğini açıkladı.
TCMB kararı öncesi yüzde 20'nin biraz üzerinde olan mevduat faizleri de dalda birtakım bankalarda yüzde 17'ye kadar geriledi.
Tuğsuz bankaların gerçek bölüme kredi vermedeki iştahsızlığına da dikkat çekerek, “Bankaların kaynak yetersiz diye yeni kredi açmama tutumları var. Devlet bu alanda motivasyon sağlamalı” dedi.
Geçen sene TL'deki paha kaybına paralel, nakit akışında düşünce çeken borçluluk oranları atan çok sayıda büyük holding ve şirket bankalarla tekrar yapılandırmaya gitmişti. Sektörel açıdan en öncelik verilen güç ve inşaatta ise bankalardaki sıkıntılı kredilerin kurulacak fona aktarılacağı açıklanmıştı. Lakin şu ana kadar bu alanda net bir ilerleme sağlanamadı. en büyük ayakkabı perakendecisi FLO'nun CEO'su Burak Övünç, TCMB'nin indirimiyle %24'lerde olan faizin %19.75'e gerilediğini belirterek “Bu kabaca neredeyse yüzde 20'ye yakın indirim demek. Bu ödediğiniz faizin o kadar azalması demek… Kredi maliyetlerine kesinlikle tesiri olacaktır diye düşünüyorum. Bu şirketlerin faiz yükünün yüzde 20 azalması manasına gelir. Bu faiz indirimleri kredi yapılandırmalar, borç ödemeler manasında da kesinlikle firmalara yarar sağlayacak” diye konuştu.
Faize en hassas bölümlerden otomotiv, geçen yıldan bu yana sert gerileyen satışların tekrar güzelleşme trendine girmesi için daha fazla faiz indirimine gereksinim duyan kesimlerden.
Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Lideri Murat Şahsuvaroğlu, satışların düşme sebebinin faizlerin yüksekliği olduğunu belirterek, “Geçmişte altı aylık taşıt kredisi faizlerinin %1 mertebesinde olduğu devirlerde pazarın daima büyüdüğünü gördük… %1.5-1.7'lere çıktığında ise her vakit pazar düşüşe geçmişti” dedi.
Taşıt kredilerinin yılın birinci çeyreğinde %3.1'e kadar yükseldiğini, ikinci çeyrekte ise %2.2-2.5 ortasına indiğini belirten Şahsuvaroğlu, satışların toparlanması için kredi faizlerinin %1.5'in altına inmesi gerektiğini belirtti. DOLARİZASYON ENGEL
Bankacılık bölüm uzmanları, gerçek dalda bankaların kredi iştahındaki artış beklentisine karşılık dolarizasyondaki çözülmenin TL plasman sağlanmasına katkı sağlayabileceğini lakin hala dolar mevduatlarındaki artışın sürdüğünü belirtiyor.
Deniz Yatırım Bankacılık Analisti Sadrettin Bağcı, TCMB'nin faiz indirim kararının akabinde bankaların kredi ve mevduat faizlerinde de indirimin görüleceğini belirterek, temel sorunun bunun bankaların kredi verme iştahına ne kadar yansıyacağı olduğunu söyledi.
Bankalardaki döviz mevduatlarının hala arttığına dikkat çeken Bağcı, “Döviz mevduat birikimine bakıldığında yabancı para mevduatların hissesi yüzde 60'lar düzeyine yaklaştı. Bankaların dışarıdan swap yapma imkanı da törpülendi. Bankalar da dövizle mevduat toplayıp TL ile plasman yapmaya çalışıyor. Bu bakımdan gereğince TL kredi genişlemesi sıkıntı görünüyor. Düşük faizin kredi büyümesine tesiri hafif kalabilir.”
Üst seviye bir bankacı ise “Swap sisteminde Türk bankaları yabancı para verip TL yaratabilir, o nedenle mevduatın yabancı parada olması TL plasman için o kadar büyük bir dert değil” dedi.
TCMB Lideri Murat Uysal enflasyon raporu toplantısında, “Bizim önümüzdeki periyoda yönelik enflasyon görünümü ve telaffuzlarımız TL'ye inancı artırarak dolarizasyonda müspet periyoda gireceğimiz beklentisini bizde oluşturuyor” demişti. sene TL'nin dolar karşısındaki sert kıymet kaybından korunmak isteyen ferdi ve kurumsal yatırımcılar dolara yönelmeye başlamıştı. BDDK bilgilerine nazaran bankacılık dalında Haziran sonu prestijiyle toplam mevduat büyüklüğü 2.27 trilyon liraya ulaşırken, bunun yüzde 54'lük kısmı bankalarda yabancı para cinsinde tutuluyor.
TEB Yatırım Bankacılık Analisti Övünç Gürsoy ikinci çeyrek sonundan beri döviz mevduatların arttığını belirterek, “Enflasyonda bir düşüş olacak; lakin bu ne kadar kalıcı olacak, kalıcı olacağına dair beklentiler arttıkça TL'ye geçişin hızlanacağı kanaatindeyim” dedi.
Dövizden TL'ye geçiş gereğince gerçekleşmezse kredi arzındaki artışın hudutlu olacağını düşündüğünü tabir eden Gürsoy, “Bankalarda 2019 başından itibaren swap süreçlerinden ötürü büyük ziyan var. Bankalar TL plasman yaratmak için tekrar swap süreçlerine başvuracak. Kredi hacmini artırmak isteseler bile swap maliyetine bakacaklardır” diye konuştu.
İkinci çeyrek bilançosunu açıklayan bankalar ortasında yer alan ve Türkiye'nin en büyük özel bankalarından olan Garanti BBVA (MC:BBVA) ikinci çeyrekte yaklaşık 3.3 milyar TL swap kaynaklı ziyan kaydederken, en büyük banka olan Ziraat Bankası'nda ise bu ziyan yaklaşık 3 milyar lira olarak gerçekleşti.
“Döviz mevduatlar çözülmedikçe bankaların kredi iştahı kolay kolay artmayacaktır” diyen Gürsoy şöyle devam etti:
“Esas soru dolarizasyonda sona geldik mi? Şu anda döviz mevduatlardan TL'ye bir çözülme görmüyoruz, o denli bir trend yok.”
(Redaksiyon Behiye Selin Taner)
