Dünya, rüzgâr ve güneşten elektrik üretiminde büyümeye devam ediyor. 2021’de yüzde 10 seviyelerinde olan küresel elektrik üretimindeki pay, 2022’de yüzde 12 ile rekor kırdı. Artışın, bu yılki fosil yakıtlardan üretimde ve emisyonlarda düşüşte etkili olması bekleniyor. Londra merkezli enerji düşünce kuruluşu Ember’in bu yıl dördüncüsü yayımlanan ve küresel elektrik talebinin yüzde 93’ünü temsil eden 78 ülkenin verilerini içeren Küresel Elektrik İncelemesi raporuna göre, küresel elektrik talebi 2022’de bir önceki yıla göre yüzde 2,5 arttı. Böylelikle yenilenebilir enerji, küresel elektrik talebindeki büyümenin yüzde 80’ini karşıladı. Güneş enerjisinin dünya elektrik üretimindeki payı 2022’de yüzde 3,7’den yüzde 4,5’e yükselirken, güneş enerjisinden elektrik üretimi ise bu dönemde yüzde 24 artış gösterdi. Bu seviye, Güney Afrika’nın tamamına yetecek seviyede. Üst üste 18’inci kez en hızlı büyüyen elektrik kaynağı güneş olurken, güneşten elektrik üretiminde büyümenin yüzde 37’si de Çin’de yaşandı. Çin’in elektrik üretiminde güneşin payı yüzde 4,7 iken, rüzgârın payı yüzde 9,3 olarak gerçekleşti.
ABD bu büyümenin yüzde 17’sini sağlayan ülke olurken, Şili ise yüzde 17 ile elektrik üretiminde güneş enerjisinin payı en yüksek ülke oldu. Elektrik üretiminde rüzgâr payı en yüksek ülke ise yüzde 55 ile Danimarka olarak kayıtlara geçti. Avrupa Birliği’nin elektrik üretiminde güneş ve rüzgâr enerjisinin payı geçen yıl yüzde 22’ye ulaşırken, Türkiye’de bu oran yüzde 15,5 ile küresel ortalamanın üzerinde gerçekleşti.
Fosil çağının sonunun başlangıcı olabilir
Raporda, geçen yıl rüzgâr ve güneşten elektrik üretimindeki artışın hızlanarak devam edeceği beklentisiyle 2022’nin elektrik kaynaklı emisyonların “zirve” yaptığı ve fosil kaynaklardan üretimin arttığı son yıl olacağı tahmin ediliyor. Ember Elektrik Analisti ve raporun yazarı Małgorzata Wiatros-Motyka, iklim için belirleyici olan 10 yıllık dönemin fosil çağının sonunun başlangıcı olduğunu belirtti. Motyka, “Temiz enerji çağına giriyoruz. Rüzgâr ve güneş enerjisinin hızlı bir yükselişle zirveye ulaşması için ortam hazır. Temiz elektrik, ulaşımdan sanayiye küresel ekonomiyi yeniden şekillendirecek. Fosil emisyonlarının azaldığı yeni bir dönem, kömürden üretimin aşamalı olarak azaltılacağı ve gazdan üretimdeki büyümenin sona ereceği anlamına geliyor. Değişim hızla yaklaşıyor. Ancak her şey hükümetlerin, işletmelerin ve vatandaşların 2040’a kadar dünyayı temiz enerji yoluna sokmak için şimdi atacakları adımlara bağlı” değerlendirmesinde bulundu.
2021’de yüzde 6,6 olan rüzgâr enerjisi küresel elektrik üretimindeki pay, 2022’de yüzde 7,6’ya yükseldi. Rüzgârdan elektrik üretimi ise geçen yıl 2021’e oranla yüzde 17 artarak neredeyse tüm Birleşik Krallık’a yetecek seviyeye ulaştı. Geçtiğimiz yıl 60’dan fazla ülkenin elektrik üretiminde rüzgâr ve güneşin payı yüzde 10’un üzerine çıkmış oldu. Rüzgâr, güneş, nükleer, hidroelektrik ve biyoenerji dahil tüm temiz enerji kaynaklarının küresel elektrik üretimindeki payı ise yine rekor kırarak 2022’de yüzde 39 seviyelerine yaklaştı.
En büyük düşüş nükleerde oldu
Küresel elektrik üretiminde hidroelektrik yüzde 15’, nükleer yüzde 9,2 ve biyoenerji yüzde 2,4’ü karşılarken, geçen yıl elektrik üretiminde 2021’e göre yüzde 4,7 ile en büyük düşüş nükleerde görüldü. Kömür ise 2022’deki elektrik üretimindeki payında yüzde 61 ile en büyük elektrik kaynağı olmayı sürdürdü. Bu durum, elektrik sektörü kaynaklı emisyonların yüzde 1,3 artış göstererek en yüksek seviyeye ulaşmasına neden oldu.
